Daniel từ Australia chuyển tới Tel Aviv hai năm trước nhưng chuẩn bị rời đi vì không muốn tiếp tục bỏ ra 2.900 USD một tháng thuê căn hộ 75 m2.
“Chi phí sinh hoạt ở đây đang dồn tôi vào chân tường. Tôi thà vay tiền mua nhà còn hơn làm kẻ ngốc, trả quá nhiều tiền chỉ để khoe mình đang sống ở Tel Aviv”, doanh nhân 36 tuổi nói. “Mọi thứ, thậm chí cả cà phê, mọi thứ mà ta chạm vào, đều quá đắt so với giá trị thực”.
Daniel và vị hôn thê quyết định tìm nơi ở khác giá cả phải chăng hơn, thay vì tiếp tục chi tới 2.900 USD một tháng để thuê căn hộ rộng 75 m2. Năm ngoái, công ty phân tích Economist Intelligence Unit (EIU) xếp Tel Aviv ở vị trí số một trong danh sách những thành phố đắt đỏ nhất Thế giới.
Thành phố đối mặt tình trạng bất bình đẳng gia tăng, giá thuê nhà cao, giá mặt hàng thiết yếu cao khiến người thuộc tầng lớp lao động phải dời chỗ ở. Tel Aviv từng là tâm chấn biểu tình do chi phí sinh hoạt tăng cao năm 2011, là cuộc biểu tình lớn nhất trong lịch sử Israel.
“Sống ở đây luôn đắt đỏ, nhưng trong một năm qua, mọi thứ đắt tới mức nực cười”, Emma, một nhà tư vấn lối sống, nói. “Tôi độc thân, sống một mình, đôi khi đi siêu thị không có ý nghĩa gì bởi đắt ngang ngửa đồ ăn đặt ngoài hàng”.
Ngay cả những người có công việc trả lương khá cao cũng không tránh khỏi áp lực. Julia, 35 tuổi, làm việc trong lĩnh vực công nghệ, chuyển tới Tel Aviv sống từ 7 năm trước. Cô có nhiều bạn bè cùng tuổi và đều có công việc ổn định.
“Nhưng nhiều bạn của tôi không tiết kiệm được mấy, trừ những người may mắn và biết xoay xở để có nhiều lựa chọn trong công ty”, cô nói.
Các nhà kinh tế học cho hay chi phí sinh hoạt cao ở Israel xuất phát từ một số yếu tố. Lĩnh vực bán lẻ và nhập khẩu bị chi phối bởi một số ít doanh nghiệp. Trong lĩnh vực nông nghiệp, việc hạn chế nhập khẩu để bảo vệ các nhà sản xuất địa phương cũng làm tăng giá thành.
Giá nhà tăng, giá thuê tăng, kết hợp với dân số tăng nhanh ở mức 1,6%/năm khiến chính phủ không thể giải tỏa kịp đất xây dựng. Lãi suất thấp cũng góp phần làm tăng giá bất động sản.
Các cuộc thăm dò cho thấy khủng hoảng chi phí sinh hoạt đã trở thành vấn đề lớn đối với các ứng viên, bao gồm Thủ tướng Yair Lapid và lãnh đạo phe đối lập Benjamin Netanyahu, trước thềm cuộc tổng tuyển cử ngày 1/11. Cả hai đều cam kết giải quyết vấn đề khi lạm phát tăng lên mức cao nhất trong một thập kỷ là 4,6%.
Tại Jerusalem, nữ y tá Talia, 32 tuổi, nhìn có vẻ lạc lõng khi để đầu trần và có cánh tay xăm trổ, đi lại trong một siêu thị bán đồ giảm giá thường phục vụ những người theo Do thái Chính thống mặc trang phục truyền thống.
“Tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đến đây”, cô nói về khó khăn tài chính của gia đình trong lúc giá thực phẩm đang leo thang ở Israel.
Cô lo lắng không kiếm đủ tiền nuôi hai con dù cô và chồng, người làm nghề sửa chữa đồ gia dụng, đều “làm việc như điên”, kể cả làm ca đêm và cuối tuần.
“Chúng tôi sắp hết sức rồi”, cô nói khi nhặt một loạt gói mỳ ống bỏ vào giỏ hàng, tránh mua những món đắt tiền hơn.
Phần lớn thế giới chịu ảnh hưởng bởi lạm phát tăng cao từ khi xung đột Nga – Ukraine bùng nổ hồi tháng 2, khiến giá năng lượng và lương thực tăng nhanh. Nhưng ở Israel, nơi mỗi hộp cá ngừ 400 gr có giá khoảng 30 shekel (8,5 USD), vấn đề giá cả đã nhức nhối suốt nhiều năm, một phần do đồng shekel mạnh khiến việc nhập khẩu đắt đỏ hơn.
Rami Levy, chủ một chuỗi siêu thị chuyên bán hàng giá rẻ, cho hay doanh số đã tăng 15% trong năm nay do có thêm khách hàng là tầng lớp trung lưu muốn tìm kiếm thực phẩm giá rẻ.
“Giá tăng, người quen mua sắm ở những cửa hàng gần nhà nay tìm đến chúng tôi vì biết chúng tôi bán rẻ hơn”, Levy, người mở chuỗi cửa hàng cùng tên khắp Israel và khu định cư ở Bờ Tây, nói.
Ayelet Benshoshan, khách hàng mua sắm trong siêu thị của Levy, chăm chú đọc các biển sẫm màu thông báo giảm giá dưa chuột, thịt và cá ngừ đóng hộp.
“Chúng tôi luôn mua sắm thận trọng nhưng bây giờ, có những thứ đơn giản phải ngừng mua”, cô nói, giải thích đã dừng mua “kẹo, bánh quy giòn, kem tráng miện và một số loại bánh ngũ cốc có giá hơn 20 shekel (6 USD) một túi”.
Với 5 đứa con đang tuổi ăn học, cô và chồng, một thợ bảo trì, rất khó xoay sở. “Tôi đang tự nấu nhiều món hơn ở nhà, đặc biệt là làm bánh mì và bánh ngọt, để tránh phải đi mua”, cô nói.
Aron Troen, giảng viên trường y tế công thuộc Đại học Hebrew, Jerusalem, nhấn mạnh ngay cả gia đình trung lưu cũng đang đối mặt áp lực an ninh lương thực và ăn uống lành mạnh ngày càng trở nên khó khăn.
“Lạm phát tăng cao ảnh hưởng tới giá thực phẩm còn tiền lương không theo kịp, tầng lớp trung lưu phải chi tiêu nhiều hơn, không chỉ tốn thêm tiền vào thực phẩm, mà còn tiền thuê nhà, đi lại, khí đốt và giáo dục”, ông nói.
Troen lưu ý nhiều gia đình “khó mua thực phẩm lành mạnh. Họ bắt đầu thay đổi thực phẩm, sau đó là chất lượng thực phẩm, cuối cùng là nhịn ăn hoặc chỉ ưu tiên cho con ăn”.
Cơ quan an sinh xã hội Israel ước tính năm 2021, hơn 20% dân số bị mất an ninh lương thực, thuật ngữ mà Liên Hợp Quốc định nghĩa là thiếu khả năng tiếp cận thường xuyên với thực phẩm an toàn và bổ dưỡng. Còn Latet, tổ chức phi chính phủ chống đói nghèo và mất an ninh lương thực lớn nhất Israel, cho hay con số này là 30%.
Chỉ còn vài ngày trước bầu cử, Benshoshan hy vọng các chính trị gia sẽ coi khó khăn của tầng lớp trung lưu là vấn đề trọng tâm tương lai.
“Tôi muốn họ nghĩ cho chúng tôi, những người dân bình thường, làm việc chăm chỉ mà lương không tăng, có con cái, đóng thuế và thực hiện nghĩa vụ dân sự cũng như quân sự”, cô nói.
“Chúng tôi xứng đáng hưởng cuộc sống dễ thở hơn. Chúng tôi đại diện cho tầng lớp trung lưu đang suy sụp. Tôi hy vọng họ sẽ lắng nghe chúng tôi”, cô bày tỏ.