Internet đang thay đổi, và văn hóa truyền thông xã hội hỗn loạn, không luật lệ và hậu quả đang được thay thế bằng những thứ có trách nhiệm hơn.
Tuần qua, trong 48 giờ, những nhà khổng lồ Internet đã ra những quyết định mà chỉ vài tháng trước còn là không tưởng – có thể nói là kết quả của một sự ‘tức nước vỡ bờ’.
Reddit, diễn đàn mạng xã hội mà lâu nay vốn cho phép mọi người’ tự do bày tỏ chính kiến’ đã quyết định cấm hàng nghìn cuộc thảo luận có nội dung kỳ thị, bao gồm một diễn đàn ủng hộ Tổng thống Trump lớn nhất trên mạng Internet.
Twitch - nền tảng chơi điện tử do Amazon sở hữu - tạm ngưng tài khoản chính thức của Tổng thống Trump vì “các hành vi thù hận”, trong khi YouTube xóa một số các kênh phân biệt chủng tộc có lượng lớn người theo dõi.
Facebook, dưới sức ép bị tẩy chay ngày càng lớn, gỡ bỏ một mạng lưới những kẻ chống chính phủ có xu hướng bạo lực, vốn đã mở một cửa hàng trên đây.
Những thay đổi trên có vẻ như việc xử lý vi phạm thường ngày trên các mạng xã hội. Nhưng xảy ra cùng một lúc, đây là dấu hiệu của sự chuyển dịch lớn hơn: thời đại ‘Internet hoang dã’ (Wild wild web), tức sự lớn mạnh không kiểm soát của các nền tảng online một thập kỷ qua, đang đi tới hồi kết.
Thay vào đó là một văn hóa web mới có trách nhiệm hơn, hiểu rõ hơn về chính mình, theo New York Times.
Sự chuyển dịch đó có thể thấy trong bình luận của những người nắm công nghệ như giám đốc điều hành của Reddit, Steve Huffman. Gần đây ông đã bác bỏ một trong những giá trị lõi của Wild Wild Web: rằng các nền tảng Internet được sinh ra để ai nói gì cũng được, dù có độc hại tới đâu.
Ông Huffman nói giờ đây ông nhận ra rằng một số kiểu tự do ngôn luận - thù ghét, quấy nhiễu, công kích - tước đi tự do ngôn luận của người khác. Ông nhận ra rằng các nền tảng thiếu kiểm soát thường trao thời lượng cho những kẻ có ngôn từ thiếu văn minh nhất.
Reddit hay các công ty công nghệ khác khó có thể giải quyết toàn bộ vấn đề sau một đêm. Nhưng theo New York Times, văn hóa của ngành công nghệ đang thay đổi. Từ chỗ ngợi ca sự mạo hiểm, bất cần, “chạy thật nhanh, phá vỡ mọi thứ”, giờ đây là thế hệ mới các kỹ sư trẻ hơn và nhận thức hơn về chính trị, muốn các sản phẩm của mình phản ánh giá trị sống của mình.
Chưa hết, các nhà làm luật và nhà hoạt động đã nhận ra ảnh hưởng ghê gớm của công nghệ, và đang tìm được đà để thúc đẩy cải cách. Người dùng cũng tinh ý hơn, và một thế hệ người trẻ lớn lên trên web đang đòi hỏi môi trường có kiểm soát hơn.
Nếu thời kỳ Wild Wild Web đi tới hồi kết, không hẳn tất cả đều tích cực. Giai đoạn tiếp theo của Internet nhiều khả năng sẽ phân mảnh hơn, khi một số nước như Trung Quốc và Ấn Độ tăng cường kiểm soát biên giới số.
Việc kiểm soát các mạng xã hội chặt hơn ở Mỹ có thể khiến chúng phân chia theo ý thức hệ, làm gia tăng sự phân cực và bất ổn. Không có gì bảo đảm những quy tắc, kiểm soát mới sẽ không dẫn đến thêm những hành vi kỳ thị, phản xã hội.
Nhưng sự dịch chuyển sẽ không thể đảo ngược. Những người tạo ra công nghệ không thể nói họ chỉ tạo ra công cụ hay nền tảng, mà phải chịu trách nhiệm về nội dung độc hại. Các chính phủ từng mời chào công nghệ giờ nhận ra rằng để cho người khác xây dựng các app trong nước mình đồng nghĩa với cho phép họ can thiệp, điều khiển chính xã hội của mình.
Tuần qua, Ấn Độ cấm TikTok và hàng chục ứng dụng Trung Quốc khác để “bảo vệ chủ quyền”.
Người dùng cũng đã sẵn sàng sống trong môi trường Internet có trách nhiệm hơn. Đã qua cái thời đại mà Internet được coi là môi trường ảo, không có chung những phức tạp của đời thực, để rồi có thể có những quy tắc hoàn toàn khác với đời thực.
Thay vào đó, Internet không còn tách biệt với thế giới thực. “Chúng ta đều sống trên mạng, và đã đến lúc Thế giới trên màn hình của chúng ta phải được kiểm soát đầy đủ, một cách có trách nhiệm, như đường xá, trường học và bệnh viện của chúng ta”, New York Times bình luận.